هیئت نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) گزارش وضعیت حقوق بشر از اکتوبر تا دسمبر 2023 در افغانستان را بر اساس نظارت انجام شده توسط بخش حقوق بشر یوناما و در چارچوب ماموریت اعطا شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد بروز رسانی و در 22 جنوری 2024 به نشر رساند.

یافته های بوناما در بخش خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران نشان میدهد که در مورد چارچوب قانونی قابل اعمال برای شکایات خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران وضاحت وجود ندارد و معلوم نیست که کدام اداره گروه حاکم مسئولیت رسیدگی به این شکایات را برعهده دارد. بسیاری از قربانیان این نوع خشونت ها ترجیح میدهند که از طریق میکانیزم عرفی به این شکایات رسیدگی کنند. شکایاتی که به نهادهای مسئول گروه حاکم برای رسیدگی ارجاع میشوند عموما توسط مردان رسیدگی و حل و فصل میشوند.

در بخش دیگر این گزارش در مورد حقوق زنان و دختران آمده است که مقامات طالبان همچنان به اِعمال و اعلام محدودیتها بر حقوق زنان برای کار، تحصیل و آزادی گشت و گذار ادامه میدهند و نهاد امربه معروف و نهی از منکر این گروه مسئولیت اجرای آن را برعهده دارند. مثالهایی نیز برای محدودیت زنان آورده شده که بخشی از آنها عبارتند از:

·        در 26 دسمبر طالبان با حضور در یک ایستگاه بس در قندهار و بررسی آن خواستند اطمینان حاصل کنند که زنان بدون محرم مسافرت نمیکنند؛

·        دراول اکتوبر 3 کارمند صحی زن به دلیل اینکه بدون محرم به سر کار رفته اند توقیف شدند؛

·        از 2 دسمبر در پکتیا، زنان از رفتن به مراکز صحی بدون همراه داشتن محرم منع شدند؛

·        در 22 اکتوبر در ننگرهار، حدود 400 زن از کار در فابریکه جلغوزه منع شدند؛

·        در 22 نومبر در ولایت بلخ، به دلایل مالی فقط 200 زن از کار برکنار شدند؛

·        در 27 نومبر 2 زن به دلیل خرید دواهای پیشگیری از بارداری توقیف و بعد از ضمانت توسط اعضای خانواده آزاد شدند.

در بخش بعدی این گزارش که در مورد اجرای حکم حجاب مورد نظر این گروه است، آمده است که اعضای طالبان از 31 دسمبر برای تطبیق فرمان 25 آپریل 2022 در مورد حجاب، به دستگیری و تهدید و هشدار دادن به تعداد زیادی از زنان و دختران متهم به نداشتن حجاب مناسب پرداختند. طالبان زنان و دختران را بیشتر در غرب کابل/ دشت برچی، منطقه هزاره نشین  و برخی را در خیرخانه که بیشتر تاجیک نشین است توقیف و بعد از امضای تعهدنامه و گرفتن ضمانت از نزدشان آزاد کرده است. یوناما در این گزارش آورده است که موضع اخاذی از این زنان و دختران را بررسی میکند. این در حالی است که اقدامات خودسرانه اعضای طالبان با متن فرمان حجاب که توسط رهبر این گروه صادر شده نیز مطابقت ندارد و مراحل چهارگانه اخطار به خاطی، احضار محرم، حبس کوتاه مدت محرم و معرفی به محکمه از سوی اعضای طالبان در نظر گرفته نمیشود.

گزارش به کشتار هدفمند هزاره ها نیز اشاره دارد. در طی این سه ماه در سه حادثه تروریستی که یکی در پلخمری و دو مورد در برچی اتفاق افتاد، در مجموع 40 نفر کشته و 86 نفر زخمی شده اند. مسئولیت هر سه حمله را داعش به عهده گرفته و اعلام کرده که هدف آن جامعه شیعه و هزاره بوده است. در گزارش به قتلهای هدفمند عالمان شیعه که در 22 اکتوبر، 25 نومبر و یک دسمبر صورت گرفت و در نتیحه 5 عالم شیعه و هزاره کشته شدند نیز اشاره شده است.

در قسمتی از گزارش که در مورد گرفتاری فعالان حقوق بشر و کارکنان رسانه ها است به دستگیری چهار تن از زنان معترض اشاره شده است:

·        ندا پروانی در 19 سپتمبر گرفتار و در 13 دسمبر رها شد؛

·        ژولیا پارسی در 27 سپتمبر گرفتار و در 18 دسمبر رها شد؛

·        پریسا آزاده در 15 نومبر گرفتار و در 25 سپتمبر رها شد؛

·        منیژه صدیقی که در 8 اکتوبر گرفتار و تاکنون در بند طالبان به سر میبرد.

در گزارش به موارد مختلفی دیگری چون گرفتاری و قتل نظامیان پیشین، نقض آزادی بیان، مجازاتهای بدنی خودسرانه و بسیاری موارد دیگر پرداخته شد است.

اینها مواردی است که توسط یوناما مستندسازی شده است. در میان سانسور شدید خبرها و  فقدان آزادی بیان، بسیاری از موارد قتل، شکنجه، دستگیریهای خودسر و مجازات ها به دلایل مختلف نشر و پیگیری نمیشود و مسئولیت تمام این بی قانونی ها و هرج و مرج ها گروه تروریستی طالبان است.