تاریخچه

قسمت نخست:

در زمان امان الله شاه تشکیلات زنان با هدف پیشرفت، ترقی و نجات زنان از محرومیت شکل گرفت و در پی حقوق و آزادی زنان به خصوص در بخش آموزش، حق آموزش، حق کار و مزایای آن، حق آزادی فردی، مصونیت فردی، آزادی بیان و اجتماعات، فعالیتهای سیاسی و مدنی و سفرهای تحصیلی به خارج از کشور بود. در دوره امانی، “انجمن حمایت از نسوان” در کابل تاسیس شد که بیشتر در راستای آموزش سواد، دوخت و بافت و امور منزل فعالیت میکرد.

در زمان محمدظاهرشاه در سال 1322 خورشیدی، اتحادیه زنان که بیست زن در آن عضویت داشتند، موسسه عالی نسوان را در کابل با هدف تشکّل، آموزش و روشنگری زنان افغانستان تاسیس کردند. با پیشنهاد و پیگیری “بی بی زینب” خواهر امان الله، قطعه زمینی به این موسسه اختصاص یافت و در آن کودکستان، مکتب، سینما و دفترهای کار ساخته شد. در این مرکز آموزشهای حرفوی و سواد به زنان بزرگسال ارایه میشد. در سال 1342 خورشیدی نام این موسسه به “میرمنو تولنه” تغییر یافت و زیر نظارت وزارت کار و امور اجتماعی قرار گرفت. از این مقطع به بعد هدف آن روی امور مهمتر متمرکز شد. موسسه نسوان در ابتدای دهه 1970 میلادی، 14 جون را به عنوان روز مادر نامگذاری کرد که تاکنون به عنوان روز ملی مادر بزرگداشت میشود. بعدها “صالحه فاروق اعتمادی” به مدیریت آن رسید و لیسه مسلکی “د میرمنو تولنه” را مورد توجه خاص قرار داد و زمینه تحصیل دختران در خارج از کشور را فراهم کرد.

در سال 1344 خورشیدی( نومبر 1965)، سازمان دموکراتیک زنان افغانستان توسط داکتر آناهیتا راتب زاد، ثریا پرلیکا، کبرا علی، حمیده شیرزی، مومنه بصیر و جمیله کشتمند در کابل بنبان گذاشته شد. از فعالیتهای این گروه میتوان به برپایی تظاهراتهایی در جهت حقوق زنان اشاره کرد. برای بار نخست در افغانستان، زنان در تظاهرات “سه عقرب” که توسط گروههای چپ گرا سازمان دهی شده بود، شرکت کردند. در سال 1347 خورشیدی( 1968) برخی از اعضای محافظه کار ولسی جرگه میخواستند قانونی را برای منع تحصیل دختران در خارج از کشور به تصویب برسانند ولی با سازماندهی سازمان زنان، صدها دختر علیه این پیشنهاد تظاهرات کردند و آن را مغایر با قانون اساسی افغانستان و تساوی حقوق زن و مرد دانستند. در نتیجه، ولسی جرگه از این پیشنهاد صرف نظر کرد. در سال 1349 خورشیدی( 1970)، اعضای افراطی “جوانان مسلمان” علیه پوشیدن لباس کوتاه و فورم مکاتب و دانشگاهها، به پای زنان و دختران شیک پوش فیر کردند و به روی بعضی تیزاب پاشیدند. سازمان زنان هزاران زن و دختر را در شهر کابل برای تظاهرات گسترده علیه عاملین این افراطی گرایی ها سازماندهی کرد که در نتیجه حکومت تعدادی از عاملین را دستگیر و زندانی کرد.