با اعلام ضرب‌الاجل دولت پاکستان برای اخراج مهاجران بدون مدارک قانونی، زنان فعال حقوق بشر و معترض افغانستانی که به این کشور پناه آورده‌اند، از خطر بازگشت اجباری به افغانستان تحت حاکمیت طالبان ابراز نگرانی کرده‌اند. این زنان که به دلیل فعالیت‌های مدنی و اعتراض به محدودیت‌های طالبان مجبور به ترک وطن شدند، می‌گویند بازگشت به افغانستان برایشان برابر با خطر جانی و سرکوب است. در این گزارش، داستان پنج زن شجاع افغانستانی روایت می‌شود که از اعتراض در خیابان‌های کابل تا زندگی پرمخاطره در اسلام‌آباد، با چالش‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
سحر: از کابل تا زندگی در سایه‌ی ترس
سحر، ۳۲ ساله، پیش از تسلط طالبان در کابل زندگی آرامی داشت. او به‌عنوان فعال حقوق زنان و برگزارکننده‌ی کارگاه‌های آموزشی برای دختران فعالیت می‌کرد. با بازگشت طالبان در سال ۲۰۲۱، زندگی او دگرگون شد. سحر به دلیل سخنرانی‌هایش در دفاع از حقوق زنان، هدف تهدید قرار گرفت. او می‌گوید: «یک شب، پیامی دریافت کردم که اگر به فعالیت‌هایم ادامه دهم، جانم در خطر خواهد بود.»
سحر در سال ۲۰۲۲ به پاکستان گریخت و با ویزای موقت وارد اسلام‌آباد شد. اما هزینه‌های بالای تمدید ویزا و سخت‌گیری‌های دولت پاکستان، او را در شرایط دشواری قرار داده است. او اکنون با خانواده‌اش در محله‌ای فقیرنشین در اسلام‌آباد زندگی می‌کند و از ترس بازداشت توسط پلیس، به‌ندرت از خانه خارج می‌شود. سحر می‌افزاید: «هر روز با اضطراب از خواب بیدار می‌شوم. بازگشت به افغانستان برای من یعنی پایان زندگی.»
مریم: مادری در جست‌وجوی آینده‌ای امن برای فرزندانش
مریم، ۴۵ ساله، مادر سه فرزند، پیش‌تر در کابل به‌عنوان فعال حوزه‌ی آموزش و توانمندسازی زنان فعالیت داشت. او در اعتراضات خیابانی علیه ممنوعیت تحصیل دختران شرکت می‌کرد و بارها از سوی طالبان تهدید شد. مریم در سال ۲۰۲۳ به‌صورت غیرقانونی وارد پاکستان شد تا آینده‌ای بهتر برای فرزندانش فراهم کند. او می‌گوید: «نمی‌خواستم فرزندانم در کشوری بزرگ شوند که حق رویاپردازی ندارند.»
زندگی در اسلام‌آباد برای مریم پر از چالش است. او بدون مدارک قانونی در خانه‌ای کوچک و دورافتاده زندگی می‌کند و از ترس اخراج، جرأت خروج از خانه را ندارد. مریم می‌افزاید: «هر صدای ماشین در خیابان مرا می‌ترساند. نمی‌دانم آیا پلیس برای دستگیری‌ام آمده است یا نه.» او نگران آینده‌ی فرزندانش است و می‌گوید: «برای آنها فرار کردم، اما حالا اینجا هم احساس امنیت نمی‌کنم.»
لیلا: صدای آموزش برابر در تبعید
لیلا، ۲۷ ساله، یکی از فعالان برجسته‌ی آموزش دختران در افغانستان بود. او در کابل برنامه‌هایی برای دسترسی دختران به کتاب و آموزش برگزار می‌کرد. پس از بازداشت موقت توسط طالبان در سال ۲۰۲۱، لیلا به پاکستان فرار کرد. او می‌گوید: «طالبان مرا به‌خاطر توزیع کتاب تهدید کردند و گفتند که آموزش دختران حرام است. اما من نمی‌توانستم سکوت کنم.»
در اسلام‌آباد، لیلا تلاش کرد فعالیت‌های آموزشی خود را ادامه دهد، اما محدودیت‌های قانونی و فشارهای پلیس پاکستان او را وادار به زندگی مخفی کرده است. او می‌گوید: «هر روز با این ترس زندگی می‌کنم که شاید امروز مرا به افغانستان بازگردانند. بازگشت برایم کابوس است.» لیلا از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد که از اخراج اجباری زنان فعال افغان جلوگیری کند.
شکیلا: از اعتراضات خیابانی تا مخفی‌گاه‌های اسلام‌آباد
شکیلا، ۳۰ ساله، یکی از چهره‌های فعال در اعتراضات زنان کابل بود. او در سال ۲۰۲۲ به دلیل سازمان‌دهی تظاهرات علیه سیاست‌های طالبان، از جمله ممنوعیت کار زنان، مجبور به فرار شد. شکیلا می‌گوید: «در کابل، ما برای حقوق اولیه‌مان، مثل کار و آزادی، مبارزه می‌کردیم، اما طالبان با خشونت پاسخ‌مان را داد.»
شکیلا در اسلام‌آباد با مشکلات متعددی مواجه است. او می‌گوید: «پلیس پاکستان به خانه‌های مهاجران یورش می‌برد و بدون توجه به وضعیت ما، تهدید به اخراج می‌کند.» او که در انتظار انتقال به کشور سومی است، از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد که به وضعیت زنان فعال افغانستانی توجه کنند. شکیلا می‌افزاید: «ما برای آزادی جنگیدیم و حالا در تبعید هم احساس امنیت نداریم.»
فرشته: همبستگی در تبعید
فرشته، ۳۵ ساله، یکی از فعالان حقوق بشر است که پس از بازداشت توسط طالبان در کابل و گرفتن اعتراف اجباری، به پاکستان گریخت. او که در اعتراضات علیه محدودیت‌های طالبان، از جمله حجاب اجباری، شرکت داشت، می‌گوید: «طالبان مرا وادار کردند که بگویم از خارج دستور گرفته‌ام، اما من فقط برای حقوق زنان افغانستانی مبارزه می‌کردم.»
فرشته در اسلام‌آباد به سازمان‌دهی برنامه‌های اعتراضی برای حمایت از زنان افغانستانی ادامه داده و در تجمعات اخیر، شعار «زن، زندگی، آزادی» را سر داده است. اما فشارهای دولت پاکستان او را در معرض خطر اخراج قرار داده است. فرشته می‌گوید: «ما از طالبان فرار کردیم تا در پاکستان امنیت داشته باشیم، اما حالا اینجا هم احساس می‌کنیم در قفس هستیم.»
نگرانی‌های جهانی و درخواست توقف اخراج
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) نسبت به اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از پاکستان ابراز نگرانی کرده و از دولت این کشور خواسته است که این روند را متوقف کند. این سازمان تأکید کرده که بازگرداندن زنان و دخترانی که به دلیل فعالیت‌های مدنی در معرض خطر هستند، نقض حقوق بشر است و می‌تواند بحران انسانی در افغانستان را تشدید کند.
احمد علی، وکیل مهاجران در اسلام‌آباد، به رسانه‌ها گفته است: «بازگرداندن فعالان حقوق زنان به افغانستان، جایی که به احتمال زیاد با شکنجه و مرگ مواجه می‌شوند، غیرانسانی است.» او از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد که برای حفاظت از این زنان اقدام فوری کند.
نتیجه‌گیری
داستان سحر، مریم، لیلا، شکیلا و فرشته تنها گوشه‌ای از رنج هزاران زن افغانستانی است که پس از تسلط طالبان به پاکستان پناه برده‌اند. این زنان که برای حقوق اولیه‌ی خود در افغانستان مبارزه کردند، اکنون در پاکستان با ترس از اخراج و بازگشت به سایه‌ی طالبان زندگی می‌کنند. جامعه‌ی جهانی و سازمان‌های حقوق بشر باید برای حمایت از این زنان شجاع اقدام فوری کنند تا از بازگشت اجباری آنها به محیطی ناامن جلوگیری شود. صدای این زنان باید شنیده شود، نه خاموش.
توجه: پنج نام بانوان ذکرشده در این گزارش مستعار هستند
